Gevaar

Sinds enkele jaren nemen de problemen met teken toe in ons land. Teken bezorgen zowel onze huisdieren als de mens last. Deze spinachtige zijn zeer klein en vaak met het blote oog niet zichtbaar. Daardoor worden teken door de bevolking vaak niet beschouwd als een acute bron van gevaar voor de gezondheid. Toch lopen steeds meer mensen ernstige ziekten op die door teken kunnen worden overgedragen. Teken zijn tussengastheer voor protozoa, rickettsia, bacteriën en virussen. Naast de ziekte van Lyme kunnen teken ook Central European Meningoencephalitis op mensen overbrengen. Omdat de verschillende stadia van de teek (larve, nimf en adult) meestal bloed zuigen bij verschillende gastheren zoals o.a. hagedissen, vogels en zoogdieren zijn de mogelijkheden voor ziekteoverdracht groot.

Wat is een Teek

Teken zijn parasieten die zich voeden met het bloed van zoogdieren, vogels en reptielen. Ongeveer 850 verschillende soorten zijn bekend. Deze diertjes zijn verwant met de spinachtige en kunnen we verder indelen in twee families, de Ixodidae (harde teken) en de Argasidae (zachte teken). Harde teken bezitten naast een verhard rugplaatje ook goed zichtbare monddelen. Beide soorten zijn belangrijke vectoren voor ziekteverwekkers bij mens en dier. In tegenstelling tot de harde teken komen de zachte teken nauwelijks voor in Europa.

Groei

Het eerste stadium dat een teek moet doorlopen is de ontwikkeling tot het larvestadium vanuit de bevruchtte eitjes. Nadat de larven zich hebben gevoed met bloed afkomstig van hun gastheer (meestal een muis) ontwikkelen ze zich tot nimfen (tweede stadium). Deze nimfen gaan eveneens op zoek naar een gastheer (muis, hond, mens), voeden zich met bloed en vormen zich om tot volwassen geslachtsrijpe teken (derde stadium). Het volwassen vrouwtje voedt zich nogmaals met bloed (hond, mens) en legt dan een duizendtal eitjes waarna het vrouwtje sterft. Tussen elk stadium wordt slechts één bloedmaal genomen. De tijd nodig voor het doorlopen van de drie stadia kan variëren van één jaar in tropische gebieden tot drie jaar in koudere klimaten.

Teken seizoen

In het tekenseizoen (van mei tot november) wachten zij hun “bloedgevers” op in grassen, struiken of kreupelhout. Teken hebben een steeksnuit met weerhaken die zij in de huid van hun slachtoffers boren. De weerhaken ontplooien zich en worden verankerd in de huid. Bij het steken geven teken tegelijk een helder, verdovend speeksel af dat de bloedstolling en de ontsteking in de buurt van de steek afremt zodat het slachtoffer niets bemerkt. Daarbij is er het gevaar dat door het speeksel tijdens het zuigen ziekteverwekkers zoals bacteriën of virussen kunnen worden overgedragen. Teken moeten dan ook altijd zo snel mogelijk verwijderd worden om het gevaar voor het overdragen van ziekteverwekkers te verminderen.

Ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door slanke spiraalvormige bacteriën (spirocheten), de zogenaamde Borrelia burgdorferi. Over de gehele wereld zijn ongeveer 18 soorten teken bekend (hoofdzakelijk Ixodes sp.) die gekende overdragers van Borrelia zijn. Nadat de veroorzaker van de ziekte werd overgedragen tijdens het zuigen van menselijk bloed, doen de eerste symptomen zich drie dagen tot maximaal twaalf weken na de infectie voor. In de meeste gevallen doet zich in het eerste stadium ter hoogte van de plaats van de steek een blauwachtig-rode verkleuring van de huid voor. Na ongeveer vijf dagen volgt een 5 cm grote, ringvormige, homogene roodheid van de huid, die zich met de tijd centraal uitbreidt.

Vaccin

Tot dusver is er voor de ziekte van Lyme nog geen vaccin. Om die reden is het raadzaam bij een verblijf in open lucht een infectie door teken te vermijden door goedgesloten kledij te dragen. Als een teek zicht vastgezogen heeft moet hij met een tekentang of met een fijne pincet verwijderd worden, waarbij hij recht naar boven moet worden uitgetrokken. Er moet op gelet worden de teek niet te pletten, aangezien door de grotere speekselafscheiding dan ook het gevaar voor de overdracht van ziekteverwekkers toeneemt.

Teken bij honden

Sinds enkele jaren vormen teken ook een steeds grotere bedreiging voor ons geliefd huisdier en trouwe gezel : de hond. Deze viervoeter heeft vandaag een vaste plaats in ons gezin ingenomen en volgt ons op de voet als we gaan wandelen. Ook ravotten in de tuin, snuffelen in struiken en bossen is helemaal niet vreemd voor de hond. Maar hier schuilt net het gevaar. Net daar wacht de teek ons troeteldier op en nestelt zich op het dier om wat bloed te kunnen zuigen. Bij ons komt meestal de drie-gastherenteek voor. Deze heeft een uitgesproken voorliefde voor huisdieren maar ook mensen laten hem niet onverschillig. Het vrouwelijke exemplaar kan tot 100 keer (en meer) haar eigen gewicht aan bloed opnemen en kan tot één centimeter lang worden.

Prooi

Onopvallend kiest de teek een willekeurige prooi uit, zorgvuldig zoekt hij naar een week plekje waar hij aan bloed kan, en vastberaden installeert het diertje zich bij zijn gastheer. Na een beet ontstaat er jeuk zodat de hond zich begint te krabben en zichzelf zware letsels kan toebrengen. Bij de hond ontstaat er loomheid en koorts, gevolgd door manken en pijn t.g.v. gewrichtsontsteking en neurologische aandoeningen. Maar gelukkig zijn niet alle teken geïnfecteerd en ze geven dus niet allemaal deze ziekte van Lyme door. Hier is eveneens de regel voorkomen is beter dan genezen geldig. Eerst en vooral een uiterst belangrijke raad.

hoe verwijder je een teek?

Gebruik nooit alcohol,olie of een sigaret! De teek kan hierdoor gaan braken waardoor de kans op besmetting met de tekenziekte toeneemt. Een verdoofde, of zelfs een dode teek, is niet gemakkelijker te verwijderen dan een levend exemplaar.
De teek zit alleen met zijn kop in de huid, wat u ziet is het lichaam.
Met een pincet lukt het niet om de teek geheel te verwijderen. U moet namelijk de kop van de teek te pakken krijgen
Er zijn speciale tekentangen, kijk wat voor u het prettigst werkt.

Probeer nooit zelf de teek uit de vacht van de hond te trekken. Dit kan dramatische gevolgen hebben, want een deel van de teek blijft op die manier altijd steken en zorgt voor het veroorzaken van de reeds aangehaalde ziekte. Maar belangrijker om deze ellende te vermijden en de ziekte te voorkomen is preventief te werk gaan. Er bestaan zeer efficiënte tekenbandjes die geleidelijk en voortdurend stoffen zoals propoxur en/of flumethrine afscheiden. Of een vlooien/tekenspray, op die manier worden er concentraties gegarandeerd welke voldoende zijn om langdurig teken over het gehele lichaam te doden.